Gasket napisał:

co wiec daje muzyce sile trwania - nawet nie przez pokolenia odbiorcow ale - przez lata w uchu jednostki?
w jaki sposob kawalek muzyki moze ciagle zaskakiwac sluchacza ktory slyszal ja juz wczesniej?
tomek sygnalizuje tez cos podobnego do slynnego zdania macka i wirqa
- moge sie sam przekonac powiedzmy z nut ze okreslony utwor jest wazny i warty przesledzenia - ale nie bede przez niego poruszony gdy uslysze jak on brzmi

Wypowiedź Tomasza Stańki, którą nam przytoczyłeś, jest kluczem do rozumienia i postrzegania muzyki, jako Sztuki. Aby ułatwić sobie rozmowę proponuję wrócić na chwilkę do kategoryzowania słuchaczy. Oddzielmy najpierw tych, którzy poszukują w muzyce artyzmu od tych, którzy traktują ją jak dźwiękową tapetę, umilającą pracę lub grzebanie w towarach wyłożonych na półkach w markecie. Pierwsza kategoria (poszukiwacze artyzmu) z radością sięgnie dla przykładu po niemenowski „Kamyk”, „Rapsod”, nagrania Grupy Niemen lub „Idee Fixe”. Zaś druga kategoria tolerowała będzie raczej z niemenowskiej spuścizny, to co: „brzmi zrazu dobrze - przyjemnie sie tego slucha”. Pomińmy zatem tę drugą kategorię, bo raczej nie analizuje ona nagrań w sensie, o który nam chodzi.

Muszę przyznać, Drogi Gaskecie, że prowokacyjnie zatytułowałeś ten wątek, jako „Artyzm Kamyka”. Toć w innym miejscu tego forum twierdzisz, że

przed roznymi scianami staja rozne postacie - jednak przedstawione sa muzycznie na jedno kopyto - nie ma muzycznego rozroznienia miedzy slepymi blaznami etc - ani miedzy roznymi scianami - a jaki nieprawdopodobnie wdzieczny temat do ilustrowania
i moze nie probujmy interpretowac ze slepi to temat w 7/8 - bo slepi nie widza i sie potykaja co chwile a solo na moogu to gluchy na gitarze blazen a heros to dialog gitary z moogiem bo to niby bohaterski pojedynek

Zdefiniujemy artyzm? Myślę, że to w tym przypadku konieczne. Proponuję sięgnąć do Słownika języka polskiego: "artyzm - zdolność, umiejętność tworzenia rzeczy pięknych, doskonałość wykonania dzieła sztuki; mistrzostwo, biegłość, talent, kunszt".

Jak to więc jest według Ciebie z rzeczonym „Kamykiem”. Jest w nim artyzm, czy też raczej sygnalizowana przez Ciebie warsztatowa niedoróbka Niemena? (moją ocenę artyzmu „Kamyka” zachowam na koniec naszej dyskusji w tym wątku, ale finał ten – jak sądzę – daleki …). Skoro jednak zuniwersalizowałeś temat artyzmu w muzyce, to sięgnę do innych niemenowskich przykładów, aby podjąć próbę odpowiedzi na retoryczne pytanie Tomka Stańki: co daje muzyce siłę trwania i w jaki sposób może ona wciąż nas zaskakiwać?
Szczerze mówiąc nie wiem. Jestem głupi i bezradny. Nie umiem opisać w kilku zdaniach dlaczego dla moich uszu nieustannie zaskakująco i świeżo brzmią od zawsze np. „Rapsod”, „Pod papugami”, „Com uczynił”, Why Did You Stop Loving Me”, „Credo”, „Moja ojczyzna”, „41 potencjometrów”, „Obok nas”, „Białe góry’, „Kwiaty ojczyste”, „Nie wyszeptuj”, „Piosenka dla zmarłej” albo „Dziwny jest ten świat” (rzecz jasna mógłbym ułożyć tasiemcowatą listę innych dzieł Niemena). Nie dostrzegam żadnego schematu i regularności w tych moich upodobaniach, bo są to i proste piosenki i rozbudowane formy artystycznej wypowiedzi. Są tu i dziełka odegrane od A do Z na podstawie partytur, są i te, w których króluje improwizacja. Gdzie szukać klucza? Przecież najprościej byłoby powiedzieć, że podatnymi do czynienia wciąż nowych odkryć będą nagrania z lat 70. (okres grupy Niemen i Niemen Aerolit) ze względu na budowę utworów, pozostawienie przestrzeni dla improwizacji i eksperymentu, bogactwo aranżacji, kolorystykę brzmienia – można wielokrotnie słuchać tych płyt odnajdując w nich wciąż zaskakująco wiele nowego. Lecz są też proste piosenki. I z nimi jest podobnie: też zaskakują.

Nasuwa mi się też inny przykład - Niemen zaproszony do roli współuczestnika nagrań zrealizowanych dla pewnych szczytnych celów. Przypomnijmy sobie dwie piosenki „Moja i twoja nadzieja”, albo „Błogosławieni”. W studiu pojawiają się „tuzy” rodzimego piosenkowania. Panowie i panie, z wykrzywionymi z wysiłku i emocji obliczami, wyśpiewują z przejęciem przydzielone im strofy – brzmi to typowo, jak większość słyszanej w radiu papki, do momentu gdy przychodzi kolej na Czesława. Co dzieje się wtedy: bezspornie otwiera się inna rzeczywistość muzyczna. Przez te kilka, kilkanaście sekund mam poczucie odbioru Sztuki, a nie – jak wcześniej – rutynowego, piosenkarskiego bla, bla, bla. Trochę podobnie ma się sprawa z graniem (śpiewaniem) cudzych „kawałków”. Nasi koledzy z forum generalnie (i słusznie) ocenili artystyczny poziom piosenek Niemena zaśpiewanych przez dzisiejsze gwiazdy naszego „paszoł biznesu”. Czegoś w nich brakowało, prawda … I nie chodzi tylko o jego głos. Przywołam inny przykład: jako słuchacz lubujący się w muzyce Pata Metheny dawno temu okrutnie polubiłem jego instrumentalny utwór „Follow Me” – też ciary błądziły mi momentami po skórze. Niestety, zrządzeniem sił zbliżonych do zarządzających „paszoł biznesem”, wzięła się za ten utwór żona pewnego ważnego pana. No i zrobiła z „Follow me” piosenkę! Jej smętne kwilenie zabiło całą magię tego, co wcześniej doznawałem. „Imaginary Day” – płytę z której pochodzi pierwsza, oryginalna wersja „Follow Me” - pokrywa teraz kurz, bo straciłem serce dla tego utworu.

Jaki więc z tego, na siłę wymyślony, wniosek? Decyduje osobowość artysty i magia, którą w naturalny sposób potrafi on nam przekazać. Tak, to nie pomyłka – magia. Wiem, Drogi Gaskecie, że w tym momencie złamie się pod Tobą, pękającym ze śmiechu, obrotowy fotel, bo powiesz że magii nie ma. Nie jest mierzalna, nie sposób jej zamknąć w probówce, zanurzyć w kuwecie, albo przeskanować jakimś softwarem. Więc odpowiedz mi, Gasket, tylko na jedno pytanie: jak to się dzieje, że osoby słuchające muzyki niektórych wykonawców (przecież nie tylko moje to wrażenia) czują w pewnych momentach ciarki przechodzące im po plecach. Czy jesteś w stanie postawić diagnozę określając, że owe dreszcze powoduje starannie zaprogramowana przez muzyków sekwencja określonych nutek, ubranych w opakowanie „dur-mol” i posadowionych na metrum zbliżonym do ludzkiego tętna w czasie miłosnego preludium???

A jednak wielcy muzycy mają w sobie tę magię. Najciekawsze, że nie zależy ona od nośnika dźwięku. Magię tę niosą zarówno fale radiowe, jak też te emitowane z kolumn głośnikowych w naszych mieszkaniach albo membran stereofonicznych słuchawek. Magię odczuwa się na koncercie, będąc pod wpływem tego co żywe i tworzone w czasie rzeczywistym. Ta magia jest obecna i na starym winylu i na nowoczesnym srebrzystym nośniku, albo w wirtualnej „empetrójce”. Stąd odczuwam ją słuchając Coltrane’a w „Naimie”, Shortera w „In a Silent Way”, Dolphy’ego w „Fables Of Faubus”, Hanckocka w „Cantaloupe Island”, Corei w „Crystal Silence”, Zawinula w „A Remark You Made”, Davisa w „Sanctuary”, Stańki w „Svantetic” … i Niemena w niezliczonych nagraniach - tych przykładów podać mogę setki.

Dwa zdania odnośnie Marsalisa. Nie kierują mną lektury starych gazetek, ani opinia Davisa. Staram się nigdy nie mieć uprzedzeń do muzyków i weryfikować to, co czytam w recenzjach. Nabyłem ongiś trochę nagrań Wyntona M. i nie zrobiły na mnie większego wrażenia. Nie było dreszczyka emocji, a raczej wrażenie porównywalne z oględzinami doskonałych walorów lalki Barbie. Galaktyczna doskonałość bywa czasami nudna. Owszem – Marsalis trochę inaczej brzmiał w składzie VSOP, ale tam był trybikiem w zespole gigantów, a nie twórcą decydującym o kształcie muzycznej wypowiedzi. Nagrań Wyntona z muzyką klasyczną nie znam – przekonany jestem znając jego kunszt techniczny, że brzmią wspaniale, być może są artystycznie ważniejsze od jego dokonań jazzowych. To tyle, bo Marsalis nie jest bohaterem naszych opowieści.