Niemen Aerolit

He, he, KULejaca - ale istniejaca!

Tak, szachraj zrealizowal... Ale "jezeli istnieje juz 14 lat (chyba wiecej; ile lat istniejesz juz szach'raju?) i dopiero teraz zauwazyl zwiazek Niemena z Norwidem... Nie wystawia to mu dobrego swiadectwa." Koniec cytatu... szach'raja.

W prezentowanym już przeze mnie utworze Norwida „Vanitas” jest taki fragment :
"Grek ma więcej świetnych w dziejach kart
niż łez w mogile-
u Polaka tyle Węgrów wart
Tyle!...co -Termopile"
Jako że wiersz zajmuje się przede wszystkim kąśliwą charakterystyką (wadami) co ważniejszych narodów świata, można by sądzić, iż wers : „Polaków tyle Węgrów wart” jest jakowymś porównaniem „dwóch bratanków” .
Oczywiście, nic z tych rzeczy. Chodzi tu o jedną z ciekawszych bitew Powstania Styczniowego (przypomę, że Norwid był osobiście zaangażowany w tą rewolucję), która odbyła się w okolicy miejscowości Węgrów (1863 r), między Warszawą, a Siedlcami.
Niewyszkoleni, będący w mniejszości powstańcy pokonali w nierównej walce wojska rosyjskie. Porównanie z Termopilami wynikało też z ukształtowania terenu, na którym odbyła się bitwa – Polacy w dolinie, zaborca z 2ch stron na wzgórzach.
O tym bohaterskim starciu kosynierów wiersze pisali również : Maria Konopnicka i August Barbier.
Rozczarowanym tą interpretacją dedykuję cały wiersz w języku…Madziarów :
Cyprian Norwid

Vanitas (vers)

A franciákkal évente tudatja
miniszterük: ők a legokosabbak;
ennél alább már az angol sem adja,
és sehol sincsen párja az olasznak.

A zsidók, mint fenyők között remek
cédrusok; fölmegy a pulpitusra
a doktor, és hallgatják németek,
amit még nem tud, de már sejt a muszka!

A görög múltnak több a dicső lapja,
mint könny sírhant alatt —
s a lengyelnek az a wegrówi napja thermopylei áldozat!...

Ezért van, hogy a kínai magát
a földkerekség közepének véli;
és nincsen arra semilyen szabály,
és egyáltalán nincs mód megítélni

mi a tévhit? és mi az igazság?
míg önzésük szűk köréből kilépve
nem nézik le majd kölcsönösen egymást
a más népeknél felsőbbrendű népek!

Gömöri György fordítása

_________________
Dziś, gdy Ciebie mi brak ...

Kiedyś bardzo podobał mi się język węgierski, zwłaszcza w czasach, gdy grali u nas Omega i Locomotiv.
Nawet próbowałam się uczyć tego języka, ale okazał się dla mnie za trudny.
W każdym razie Norwida po węgiersku jeszcze nigdy nie czytałam. Teraz mam okazję.

_________________
"Wyśpiewałem duszę moją sercem szczerym..."

Ale to musi brzmieć...Ewo, przeczytaj głośno !
Jestem gotowy. Komputerowe głośniki nastawione na full...

_________________
Dziś, gdy Ciebie mi brak ...

Brzmi całkiem fajnie. Słyszałeś?

_________________
"Wyśpiewałem duszę moją sercem szczerym..."

Zajefajne !
Dzięki
Teraz nie zasnę...

_________________
Dziś, gdy Ciebie mi brak ...

Bardzo sie ciesze szach'raju ze wyjasniasz takie rzeczy. Nie zawsze te wyjasnienia znajduja sie w wydaniach ksiazkowych. A juz prawie nigdy w internetowych prezentacjach wierszy. Pamietajmy zatem o tym ze nieraz warto nieco poszperac.
Tak samo we fraszce "Posiedzenie", Norwid pisze o konkretnych osobach, odkryciach i wynalazkach, a nie "jakis tam" jak by to mozna pochopnie zrozumiec.

( a artysta

Podrzędny - promień słoneczny utrwali,

A nieuczony jakiś tam dentysta )

_________________
matt

Mamy już całkiem długą listę niemenowskich interpretacji poezji Norwida :

1. Promethidion,
2. Wielkość,
3. Pielgrzym,
4. Mój psalm,
5. Laur dojrzały,
6. Pieśń od ziemi naszej,
7. Moja Ojczyzna,
8. Ciemność,
9. Za płotem,
10. Sieroctwo,
11. Marmur biały,
12. Bema pamięci żałobny rapsod,
13. Italiam, Italiam,
14. Aerumnarum plenus,
15. Jesień,
16. Zapytaj,
17. Idącej kupić talerz Pani M.,
18. Marionetki,
19. Sariusz,
20. Larwa,
21. Daj mi wstążkę błękitną,
22. Moja piosnka [II],
23. Miłość,
24. Rzecz o wolności słowa (np. fragment :"Przyszła nareszcie chwila ciszy uroczystej..."),
25. Do Najświętszej Marii Panny. Litania (fragment : "Czy prawda, że się Prawda urodziła i że Stworzyciel stawa się stworzeniem ?..."),
26. Czy ten ptak kala gniazdo, co je kala,
27. Vanitas,
28. Posiedzenie (fraszka)

No właśnie - czy w ogóle było coś jeszcze ?
A jeżeli było, to czy został jakiś ślad po artystycznej interpretacji ?

Gdy się nad tym zastanawiałem, przypomniałem sobie usłyszaną w radio opowieść Janusza Yaniny Iwańskiego, że kiedy on sam miał zaśpiewać poezję Norwida, to zadzwonił najpierw do Niemena, aby zapytać :

- Czesław, czy przypadkiem już z tym wierszem (tu padł tytuł) czegoś nie zrobiłeś ?

Nie da się ukryć że pytanie było podszyte wcale słusznym cykorem

Po chwili namysłu padła zachęcająca do własnych interpretacji odpowiedź :

- Zrobilem, ale jeszcze nie nagralem.

U mnie na liście są obecnie 33 utwory Norwida, które przynajmnie we fragmencie wykorzystywał Niemen. Proszę zajrzeć uważnie na poprzednią stronę. Wyminione są tam równiez fragmenty pełniące np rolę motta przy innych kompozycjach, chocby fragment "Post Scriptum" (motto do "Co myśli Pnan Cogito o piekle, i wystawy Arsenał'88), albo utwory, które zainspirowały Niemena do twórczości własnej, np norwidowski "Sen", jako przyczynek do napisania "Snu końca i poczatku" itp. Wszystko to było w formie ustnej, bądz pisemnej wygłaszane publicznie przez Niemena i związane jest z artystyczną działalnością naszego twórcy. Takie na wstępie zrobiłem sobie założenie, o czym kiedyś już pisałem. Oczywiście, kazdy może mieć inne, własne.
PS - wszystkie wymienione utwory, lub też ich własciwe fragmenty są zaprezentowane w temacie :"Niemen czyta Norwida"

_________________
Dziś, gdy Ciebie mi brak ...

Na mojej liście jest już 35, ale tutaj uwzględniam tylko te 26 i 1/2 * z Twojej pierwszej listy

Wykonania "Vanitas" nie znam, ale ze względu na opowieść Yanniny uważam, że dobrze iż i taki tajemniczy utwór tu się znalazł


* ta 1/2 to fraszka "Czy ten ptak ..", która aczkolwiek stanowiła motto jednego z najwaznieszych programów koncertowych Niemena, to jednak w całości chyba nigdy na estradzie nie była przywoływana .
A szkoda, bo jest b.krótka

Wspomiana fraszka była prezentowana podczas koncertów w dekadzie lat 80 tych. Oczywiście, jak wiele innych, tylko we fragmencie. Dokładnie w jakiej formie - wszystko powinno być w "Niemen czyta Norwida". Jeśli chodzi o ten konkretny utwór to przypomnę , wygląda to tak :

CZY TEN PTAK KALA GNIAZDO,
CO JE KALA

(fragment)

Nie ten ptak swoje gniazdo kala, co je kala

Tylko ten , co o tym mówić nie pozwala .

( … )
[W Norwidowskim oryginale myśl ta przyjęła formę pytania : „Czy ten ptak gniazdo kala, co je kala / Czy ten, co o tym mówić nie pozwala ?” ]

Proszę się podzielić wiedzą na temat braków z mojej listy (apelowałem o pomoc już dawno temu) plus ew. uzasadnienie, a na pewno uzupełnię i listę i "esej". Co jakiś czas i tak z podobnych powodów muszę je aktualizować.
Utwór "Vanitas" Niemen recytował (w całości) podczas koncertu "Pieśń od Ziemi naszej", 29.09.2001. Jeżeli nie dysponowałem bezspornymi dowodami to nie umieszczałem danego utworu w moim zbiorku, albo wyraźnie zanaczałem, że nie jestem czegoś pewny. Co do tych 33 "kawałków" z listy - pewność mam.

VANITAS
Francuzom minister-oświecenia,
Że są najmędrsi, co rok głosi;
Anglik nie mniej sam się się ocenia,
Choć Włoch porównania nie znosi! -

Żydzi jako wśród sosen cedry
Celnymi są - ale Niemcowi
Wykłada to doktór z katedry,
Co zwietrzył i Moskal nim się dowié!

Grek ma więcej świetnych w dziejach kart
Niż łez... w mogile -
U Polaka tyle Węgrów wart,
Tyle!... co Termopile...

Temu gwoli Chińczyk się być mniema
Za utwierdzonego w środku globu;
I sposobu wyraźnie nie ma na to,
I wyraźnie nie ma już sposobu

Rozeznać, co? prawdą, co? zwyczajem,
Pókąd zdania nie będą nieco szczersze -
I przestaną się pomiatać nawzajem
Wszystkie ludy - nad wszystkie... pierwsze!

[U Norwida wers 15 ty kończy się słowami : „nie ma”. Natomiast : „na to” poprzedza to wyrażenie]

_________________
Dziś, gdy Ciebie mi brak ...

Odnalazłem kolejną, 34-tą ozdobną "roślinkę" w ogrodzie Pana Cypriana. Jest to fragment poematu :"Fulminant. Rapsod". Napisany został w pamietnym, 1863 roku...Przypomnę, że Norwid bardzo aktywnie wspierał styczniową rewoltę....
Wspomniany fragment Niemen wykorzystał jako motto własnego wiersza :" Schizopole", który napisał 19. 11. 1995 r , a następnie opublikował w miesięczniku "Tylko Rock".

Fulminant. Rapsod

(fragment)

XII

(…)
…serce ludzkie stawa się pomału

C z a s ó w wahadłem, już nie w i e c z n y m listem –

Kazuistyczne i bez Ideału,

Jak historyczno-polityczny system;

Że żołnierz jest już zakonnikiem-szału

W dnie ostateczną obwołane trąbą,

Gdy prozy-zbytek tłustej iść nie może,

A k ł a m s t w a-d e m o n spada hekatombą...

I to – nazywa się H i s t o r i a ?... Boże! –

[Porównując cytat z dostępnym mi oryginałem zauważyłem, że w 3 wersie Niemen zamienił spójnik "a" na "i".]

_________________
Dziś, gdy Ciebie mi brak ...

Nieźle, Szach'raju. Twoje poszukiwania przynoszą efekty.

Ciekawe, czy kiedyś uda się zamknąć tę listę?

_________________
"Wyśpiewałem duszę moją sercem szczerym..."

Rozsądnie na to patrząc myślę, że taka lista nigdy do końca zamknięta nie będzie. Pracuję nad tym sam, ale nawet gdyby poszukiwaniami zajmowało się całe forum to i tak pewności mieć nie można....
Pozostaje małymi kroczkami zbliżać się do prawdy.
"Gonić króliczka " - to całkiem przyjemne zajęcie... a, że dodatkowo dzieje się to w barwnym i ciągle kwitnącym ogrodzie norwidowej poezji....
Wiosna za oknem, więc zachęcam wszystkich !

_________________
Dziś, gdy Ciebie mi brak ...

Ostatnio bylo troche dyskusji wokol pewnego utworu. A jako, ze jest on na liscie, pozwole sobie go tu umieścic:



SEN

I

Miałem sen, nie wiem, o ile bezsenny?

*

Na placu bitwy dwóch ludzi leżało,
Każdy w postawie martwej, lecz odmiennéj:
Ten, co od W s c h o d u, w ziemie wpoił ciało,
Lecz twarz ku niebu mając odwróconą,
Kiedy nań patrzył, wciąż ci się zdawało,
Że żyła... tylko była wyprzedzoną
Przez siebie samą... i tak wciąż był bladszy
On mąż, obliczem całym w niebo wryty,
Jak gdy się człowiek za-kocha, za-patrzy
I za-przepaści się w coś... w twarz kobiéty,
W myśl, w niedościgłość jaką, w koniec wieczny,
W rzecz, co gwiazd tyle ma, ile łuk mleczny!
- Ten mąż plecami w ziemie się zapadał,
Gdy pierś i czoło w niebo promieniły;
I zdało ci się, że niebo spowiadał
Albo rozgrzeszyć ziemi nie miał siły,
Albo z obiema przestworami temi
Walczył... aż rękę wzniósłszy do drugiego,
Ku Z a c h o d o w i placu leżącego,
Ostatnim głosu tchem zawołał: "Z i e m i!"

II

Człek od Z a c h o d u w innej legł postawie:
On skroń zwróconą miał ku młodej trawie,
Co rozściela się pod jego rany
Jakoby księga w aksamit oprawna,
I był jak człowiek w pismo zaczytany
Treści, co na wskroś wielka lub zabawna...
- W sposób, iż atom śledząc po atomie,
Coraz mniej jego widziałeś oblicze.
Jeśli to Dante był, to niebo w tomie
Książki - a w mózgu swym miał Beatriczę,
Za-przepaściając się coraz głębiéj,
Tak... że aż zadrżał on - czy pod nim gleba -
I tchnieniem, które śmierć na ustach ziębi,
Krzyknął ku temu, co na W s c h o d z i e: "N i e b a!"

III

Po tych dwóch krzykach - cisza była wielka,
Ale poległych mężów nie widziałem,
I nie wiem, czy się zbudziłem, czy wstałem...
W usta mi tylko zaciekła kropelka
Słona... jak słone łzy bywają człeka,
Co płakać może... lub pewno czeka...
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Więc to nie była łza...

1856, kwietnia

C.K. Norwid

_________________
matt