Rejestracja: śr mar 05, 2014 18:04
Posty: 194
|
"Założyłam ją dla Ciebie"
Nie zależało mu na popularności dla niej samej. Nie znosił imprez, blichtru, czerwonych dywanów. Był perfekcjonistą. W domu też każdą rzecz musiał zrobić sam. Problem w tym, że brakowało mu czasu. W nieskończoność odkładał na przykład dobudowanie balustrady przy schodach, której jak od ćwierćwiecza nie było, tak i nie ma - mówi Natalia Niemen, która z okazji rocznicy śmierci Czesława Niemena, opowiedziała nam o słynnym tacie, domu rodzinnym, muzyce i ostatnim spotkaniu z nim.
O Niemenie artyście napisano już prawie wszystko. O Niemenie człowieku znacznie mniej. Jaki był naprawdę, w konfrontacji ze swoim wizerunkiem osoby poważnej, zamyślonej i refleksyjnej…?
NATALIA NIEMEN: Tata był normalnym człowiekiem. Oczywiście mówię to z pełną świadomością jego szczególnego talentu, niezwykłego poziomu wrażliwości i ogromnego wewnętrznego bogactwa. Nie oznacza to jednak, że był pozbawiony wad czy nie przeżywał zwykłych ludzkich rozterek. Raz mu się coś udawało, innym razem popełniał, jak my wszyscy, błędy. Nie chciałabym udawać, że było inaczej. Jestem przeciwniczką idealizowania osób, które znane są z przepięknej twórczości. Zwłaszcza gdy przybiera to formę jakiegoś kultu, traktowania niemal jak Boga, co czasem u niektórych jego fanów czy raczej fanomaniaków widać aż nazbyt wyraźnie. Tata z pewnością by tego nie pochwalił.
Ale trudno zaprzeczyć, że był kochany, a nawet uwielbiany przez miliony Polaków. Jak się z tym czuł?
Nie zależało mu popularności dla niej samej. Jeśli coś promował, to nie siebie, a swoją twórczość. I to go tak bardzo odróżnia od większości dzisiejszych gwiazd i celebrytów. Nie znosił imprez, blichtru, czerwonych dywanów i festiwali gwiazd. O show-biznesie mówił "paszołbiznes".
Często mówił, że najlepiej czuje się w domu. Spędzał w nim większość czasu?
Dokładnie. Przynajmniej ja go tak zapamiętałam. Gdy się urodziłam, miał 37 lat. Był już wtedy w miarę dojrzałym panem po różnych przejściach i zawirowaniach życiowych. Nie szukał hulanek, lecz spokoju. W czterech ścianach naszego mieszkania mógł się skupić na pracy. Prawdziwy i bardzo twórczy domator.
Miał swój pokój, w którym się wtedy zamykał?
Jako że nasze lokum nie cechowało się dużymi gabarytami, nie było na to warunków. Choć pewnie bardzo by chciał. Wydzielił więc sobie w naszym saloniku kącik, w którym zajmował się prawie wszystkim, co było związane z muzyką - komponował, ćwiczył, nagrywał, edytował.
Wasza obecność mu nie przeszkadzała?
Raczej nie. Należało tylko się w miarę cicho zachowywać. Jeśli ojciec nagrywał swój głos, musiałyśmy z siostrą wstrzymywać się od ćwiczeń na instrumentach. Ktoś chciał obejrzeć w telewizji ciekawy program? Nie ma mowy, bo dwa metry od odbiornika artysta tworzył na swoich machinach... Siłą rzeczy cała rodzina była nie tylko obserwatorem tego procesu, ale w pewien sposób i uczestnikiem, nawet jeśli nie zawsze było to uczestnictwo świadome.
Czy Czesław Niemen wypracował sobie jakieś związane ze swoim zawodem rytuały?
Nie przypominam sobie. Z jednej strony był perfekcjonistą, człowiekiem niezwykle drobiazgowo podchodzącym do własnej twórczości, ceniącym różne zasady i najwyższy kunszt; z drugiej - rytm jego pracy odpowiadał głównie temu, czy był bardziej czy mniej zmęczony. Proszę pamiętać, że gdy dorastałam, on był już mężczyzną w wieku średnim. Zdarzało się, że pracował nad jakimś utworem całą noc, a potem dłużej spał. Pod koniec życia, gdy nagrywał płytę "spodchmurykapelusza", pracował wyjątkowo dużo, zazwyczaj właśnie po nocach. A przecież miał już ponad sześćdziesiąt lat, do tego walczył z chorobą. Bardzo mnie to martwiło, ale wiedziałam, że dla taty nie ma półśrodków.
Odwiedzało was wielu gości?
Rodzice najlepiej czuli się we własnym towarzystwie. Byli dla siebie najlepszymi przyjaciółmi i rozmówcami. Czuli się ze sobą bezpiecznie. Ale absolutnie nie mogę powiedzieć, że się zamykali na świat. Mieli garstkę bliskich przyjaciół, takich jak Krystyna Tarasiewicz, Karolina i Chris Niedenthal czy Magda i Wojtek Klemm. Do dziś zresztą wszyscy odwiedzają mamę, dzwonią do niej i pytają, jak się miewa i czuje. Nie robią tego nawet osoby z dalszej rodziny. Tymczasem te przyjaźnie przetrwały.
Przychodziły też znane nazwiska?
Rzadko. Pamiętam wizyty Ewy Bem, Stanisława Sojki, Jerzego Satanowskiego czy Michała Urbaniaka, tyle że miały one charakter czysto zawodowy.
Jaka panowała w domu atmosfera?
Najzupełniej normalna. To był zwykły dom, z codziennymi problemami i nastrojami. Raz było lepiej, raz gorzej. Oczywiście tata był bardzo silną osobowością, więc życie rodzinne kręciło się wokół niego. Moja mama potrafiła jednak otoczyć go swoim ciepłem, delikatnością i cierpliwością. On odwzajemniał się, dosłownie i w przenośni, silnym ramieniem i poczuciem bezpieczeństwa. Małżeństwo rodziców uważam za wzór. Niewiele znam podobnych. Nie jestem w stanie na przykład przypomnieć sobie, by się kiedykolwiek pokłócili.
Ojciec nigdy się nie denerwował?
Czasem po prostu coś go wyprowadzało z równowagi. Choćby nasza sąsiadka, dojrzała już pani, która organizowała w soboty potwornie głośne imprezy. Pewnego razu nie wytrzymał, wyszedł na zewnątrz i w gniewie ryknął z całych sił w kierunku posesji tej pani.. Ale w osłupienie wprawiła nas przede wszystkim niecenzuralna wiązanka, jaką wtedy usłyszałyśmy. Oj, umiał się zdenerwować.
Na was też?
Jak wspomniałam, był perfekcjonistą. Wychodził z założenia, że skoro on dąży do idealnej formy w muzyce, inni również nie powinni mieć z tym problemu. Kiedy więc coś mi tam nie wychodziło, na przykład na skrzypcach, potrafił nie za przyjemnie to skomentować. Po latach myślę, że ta pewna surowość, wynikająca też z dość zimnego wychowania, które sam odebrał, przyniosła jakieś efekty. Mama skutecznie to równoważyła. Jak to zwykle bywa, w pierwiastku ojcowskim jest nieco więcej surowości, a w matczynym - łagodności.
Jak sobie radził ze zwykłymi domowymi wyzwaniami, jak remont czy naprawa?
To była prawdziwa Zosia-Samosia! Każdą rzecz musiał zrobić sam, włącznie z wszelkimi remontami czy stolarką. Problem w tym, że brakowało mu na owe czynności czasu. Toteż w nieskończoność odkładał na przykład dobudowanie balustrady przy schodach, której jak od ćwierćwiecza nie było, tak i nie ma. Nie można być multiartystą, ojcem i mężem, a jednocześnie cieślą, murarzem i hydraulikiem. Nasz dom zawsze był taki do remontu. Gdy patrzyłam na mieszkania koleżanek i kolegów, zastanawiałam się, dlaczego u nich może być tak fajnie, a u nas nie da się pewnych rzeczy dokończyć. I to zastanawianie musiało czasem wystarczyć.
Czy jako zdeklarowany wegetarianin próbował was do tej diety przekonać?
Pewnie, że próbował, ale niezbyt dobrze mu to wychodziło. Co ja na to poradzę, że mięso jest takie dobre? On wiedział jednak swoje. W latach 80. moja babcia z trudem załatwiła czasem jakąś cielęcinkę czy inną smaczną kiełbaskę. Pamiętam jak raz tata wszedł do kuchni i gdy zobaczył, że ze smakiem pałaszujemy coś mięsnego, powiedział zdegustowany: "Znowu to świństwo jecie..." [śmiech]. Czasami był taki dosadny.
Czy miał jakieś kulinarne słabości?
Bardzo lubił słodycze, ale jednocześnie wszystkim odradzał ich jedzenie, gdyż - jak twierdził - szkodzą organizmowi. Któregoś razu, gdy zajadałam się jakimiś łakociami, jak gdyby nic sięgnął po czekoladkę. "Zaraz-zaraz. Nam zabraniasz, a sam możesz?" - spytałam. "Mnie i tak już nic nie pomoże" - odparł z mrugnięciem oka. Miał swoje specyficzne poczucie humoru.
Jak sobie radził z zawodowymi niepowodzeniami czy krytyką?
Bardzo to wszystko przeżywał, zwłaszcza gdy czuł, że ktoś świadomie działa na jego szkodę. Był niezwykle wrażliwy, mimo tej całej surowości i silnego temperamentu. Do końca nie mógł zrozumieć, dlaczego ludzie tak bardzo kłamią, kręcą i mataczą. Dlaczego na przykład kradną jego własność intelektualną, wydając pirackie płyty.
Sam w wywiadach mówił, że ten problem spędza mu sen z powiek.
Tata był wielokrotnie załamany, gdy ktoś mu przyniósł taką płytę. "Co to jest?" - pytał zdziwiony. "Przecież ja nie dawałem na to zgody"… Nie chcę nikogo o nic obwiniać, ale z całym przekonaniem mogę powiedzieć, że te incydenty również przyczyniły się do osłabienia jego zdrowia. I właśnie dlatego walczymy z mamą z paroma osobami, które kilka miesięcy temu wydały nielegalnie jego płytę. To bardzo przykre, że po śmierci Czesława Niemena pojawiło się stadko, nie boję się ich tak określać, hien, które rozgłaszają jak bardzo się z nim przyjaźniły. Tyle że wszelkie ich działania absolutnie temu przeczą.
Czy świat był dla Czesława Niemena cały czas taki jak w tekście jego najsłynniejszego utworu?
Tak. Do końca się temu światu dziwił. Ciężko mu było pojąć, że tyle zła dzieje się wokół. Chociaż pod koniec życia dość często padały z jego ust słowa, że... ten świat jest przecież taki piękny. Planował nawet napisać piosenkę o tytule: "Piękny jest ten świat"
Na zdjęciach rzadko się uśmiechał, w wywiadach nieczęsto żartował. Na co dzień również?
Można powiedzieć, że tak. Był człowiekiem poważnym, raczej zamyślonym. Ale też nigdy niczego nie robił pod publiczkę. Nie mizdrzył się do publiczności, nie próbował się jej przypodobać. Wszystko to, co w sobie nosił, siłą rzeczy było słychać w jego twórczości. Absolutnie nie chcę jednak sugerować, że był ponurakiem. Znamienne jest to, że pod koniec życia, gdy już dowiedział się o swojej chorobie, zaczął się uśmiechać częściej. Było w nim więcej spokoju, cierpliwości i ciepła. Stał się też bardziej rozmowny i otwarty.
Ale o samej chorobie mówić nie lubił.
Szanuję to. Tata bardzo chronił swoją prywatność, co zresztą sama po nim przejęłam. Zawsze mnie trochę żenuje to epatowanie własnymi sprawami, otwieranie się przed mediami i kładzenie całego życia na talerzu, byleby wzbudzić zainteresowanie. Ojciec taki nie był. Z drugiej strony, takie przykłady jak Krzysztof Krauze czy śp. Krzysztof Kolberger, pokazują, że można mówić o własnej chorobie w sposób piękny, mądry i z sensem. Wszyscy wpatrzeni w swojego idola mogą wtedy zobaczyć, że jest przede wszystkim zwykłym człowiekiem.
Długo walczył z chorobą?
Przez kilka lat. Wbrew temu, co się mówi, nie chorował wcale na nowotwór jelita grubego, lecz układu chłonnego. Ale to wcale nie z jego powodu umarł, lecz za sprawą powikłań związanych z zapaleniem płuc. Nabawił się go już w szpitalu onkologicznym, w którym leżał. Niestety, ktoś wpadł tam na genialny pomysł, by styczniu wymienić okna…
Jak wyglądało pani ostatnie spotkanie z Czesławem Niemenem?
Odbyło się kilkanaście dni przed śmiercią. Co prawda tatę widziałam później w szpitalu, ale wtedy był już w śpiączce, z której się nie obudził. Dobrze pamiętam to spotkanie. Wyjeżdżałam na koncert z chórem gospel. Tata się wtedy do mnie uśmiechał, był pogodny, niemal rozpromieniony. Warto przypomnieć, że on do samego końca naprawdę świetnie wyglądał. Chłop jak dąb, nieprzypominający wyniszczonego chorobą, wychudzonego człowieka. Niezwykle serdecznie się wtedy pożegnaliśmy. Miałam na głowie zrobioną na drutach przez babcię czerwoną czapkę. Powiedział z takim ciepłym zachwytem: "Jak pięknie w niej wyglądasz…" Potem założyłam ją na pogrzeb, co spotkało się z szeptami krytyki. Pomyślałam sobie: "Co mnie to obchodzi. Założyłam ją dla Ciebie..".
Dziękuję za rozmowę.
Paweł Piotrowiczźródło
|
|
![[N]](/forum/images/n.gif)
Zaloguj się
Zarejestruj się
FAQ
Szukaj
nie byłby zadowolony z takiego wykorzystania swojego sztandarowego utworu. 
